Crop Insurance नुकसान भरपाईचा प्रश्न लवकर मार्गी लावण्यासाठी पंचनामे आवश्यक सरकारने कृषी विभाग, महसूल विभाग आणि ग्रामविकास विभागाला पंचनामे करण्यास सांगितले आहे. गावातील पीकपेऱ्याची नोंद तलाठ्यांकडे असते. गारपीट किंवा अवकाळी पावसामुळे पीक नुकसान झाले की नाही हे तपासण्यासाठी या नोंदीचा उपयोग होतो.
नैसर्गिक आपत्तीमुळे झालेल्या नुकसानीचे मूल्यांकन करण्यासाठी, सरकार सर्वत्र नुकसानाची नोंद करते. या नोंदीचे अहवाल राज्यस्तरावर सादर केले जातात. या अहवालांवर आधारित, सरकार राज्यस्तरावरील नुकसानीची टक्केवारी आणि भरपाईची रक्कम ठरवते. या धोरणानुसार, तीन हेक्टरपर्यंतच्या शेतीसाठी नुकसान भरपाई देण्यात येणार आहे.
केंद्र सरकारच्या ‘एनडीआरएफ’ मधून दोन हेक्टरपर्यंतच्या नुकसानीची भरपाई दिली जाते. राज्य सरकार आता उर्वरित एक हेक्टरपर्यंतची भरपाई देणार आहे. यामुळे, राज्यातील शेतकऱ्यांना तीन हेक्टरपर्यंतच्या नुकसानीसाठी भरपाई मिळेल. भरपाई मिळण्यासाठी, पिकांचे नुकसान किमान ३३ टक्के किंवा त्यापेक्षा जास्त असणे आवश्यक आहे. नुकसानाचे प्रमाण ३३ टक्क्यांपेक्षा जास्त असले तरीही, भरपाईची रक्कम समान असेल.
कोरडवाहू पिकांची भरपाई कशी आणि किती
कोरडवाहू कपाशीचे नुकसान झालेल्या शेतकऱ्यांना नुकसान भरपाई मिळते. एक हेक्टर नुकसानग्रस्त क्षेत्रासाठी ८ हजार ५०० रुपये भरपाई दिली जाते. त्यामुळे, तीन हेक्टर नुकसानग्रस्त क्षेत्रासाठी २५ हजार ५०० रुपये भरपाई मिळते.
बागायती पिकांची भरपाई कशी आणि किती
राष्ट्रीय आपत्ती प्रतिसाद दल (NDRF) च्या निकषानुसार, पंचनाम्यामध्ये बागायती पिकांचे नुकसान ३३ टक्के किंवा त्यापेक्षा जास्त असेल तर एका हेक्टरसाठी १७,००० रुपये नुकसान भरपाई मिळते. दोन हेक्टरचे नुकसान असेल तर ३४,००० रुपये आणि तीन हेक्टरचे नुकसान असेल तर ५१,००० रुपये भरपाई मिळते. तसेच, बागायती पिकांसाठी किमान २,००० रुपये भरपाई देण्याची तरतूद आहे. म्हणजेच, पंचनाम्यामध्ये बागायती पिकांचे नुकसान २,००० रुपयांपेक्षा कमी असेल तरीही शेतकऱ्यांना २,००० रुपये भरपाई मिळेल.